Paradoksi javnih reformi i poznati problem efektivnosti i efikasnosti
Sažetak
Pojmovi efektivnosti i efikasnosti već dugo su poznati javnoj upravi, no ipak često dovode do neplaniranih posljedica. Odnos između efektivnosti (koja izostaje) i efikasnosti (kojoj se pripisuje prevelika pažnja) ostaje neriješen. Ta se dva pojma i dalje upotrebljavaju kao istoznačnice, te s obzirom na negativne učinke čudi da se u važnim dokumentima i dalje navode bez procedure ili metodologije unutar kojih bi njihovo značenje bilo lakše pojasniti. Cilj nije isključivo pojasniti značenje, već ostvariti rezultate uz što manje negativnih učinaka. Kod provedbe reformi upravljanja donositelj odluka ne smije izgubiti širu sliku, a to je da su sve reforme specifični odgovori na neuspjele prošle reforme, te da korak unatrag može biti koristan i pokazati kako reforme nastaju. Rad se bavi (ne) uspjesima reformi i njihovim rezultatima. Autor drži da glavni problem racionalnog odlučivanja ne leži u samoj racionalnosti već u nedostatku koncepta i/ili u nedovoljnoj pažnji kada se radi o ponašanju kompleksnih adaptivnih sustava. Uz pomoć kompleksnih adaptivnih sustava, kibernetike i različitih kombinacija efektivnosti i efikasnosti u radu su predstavljeni temeljni elementi adaptivnog (kod ljudi) donošenja odluka (kao što su raznovrsnost, varijacija, selekcija, adaptacija i integracija). Oni čine okvir kojim se neplanirani, suprotni i neutralni učinci mogu ublažiti. Nova pravila i odluke treba zasnovati na različitim razinama planiranja i prilagodbe, te na pomaku od općenitog prema određenom, u skladu sa specifičnošću konteksta i neplaniranim pojavama u nastanku. Čini se da je pritom najteže uhvatiti se u ukoštac s ljudskom prirodom, koja ne prepoznaje (ili ne želi prepoznati) bilo koju situaciju kao onu u kojoj nešto treba zamijetiti, evaluirati i po potrebi provesti promjene.
